BBM Magazine Issue-Sayı: 33 July/August - Temmuz/Ağustos 2019

ARTICLE • MAKALE 59 BBM / JULY-AUGUST 2019 • TEMMUZ-AĞUSTOS 2019 ers with alternative technologies. They developed a method in which wet coal sur- rounds cooling chambers. As the water above the coal evaporates, it absorbs the energy in the air and reduces the heat in the room. Jane Ambuko explains that farmers have come together to create coal and cooling depots together. The United Nations aims to reduce global food waste by half until 2030. If this aim is realized, a great step to meet the food need of growing population will be taken. Jane Ambuko said that the current efforts were to increase the yield, but she said it is significant to reduce the waste. “Yes, production is part of the equation. But if you waste 30 percent of your produc- tion, it means that you are trying to fill a bucket in which there is a hole in the bottom,” she emphasized. ‘To develop’ nature Scientists also have been working on the plant genet- ics. Amanda Canavagh and her team at the University of Illinois of the United States examine a process that plants have excelled for millions of years: photosynthesis. Amanda defines photosynthesis ‘one of the beauti- ful biological processes of our world’: When you look outside, you can see a leaf probable. This left emits rümemesi için çalışmalar yürütüyor: “Dünya çapında hasadı yapılan tarımsal ürünlerin yüzde 30’unun tü- ketilmeden yitirildiği tahmin ediliyor.” Jane ABD ya da Avrupa gibi dünyanın gelişmiş bölgelerinde ürün- lerin büyük kısmının satın alanların evlerinde çürüyüp gittiğini söylüyor ve “Bu ülkelerde tüketicilerin buz- dolabında çürümüş gıdaya tahammül edecek maddi gücü var” diyor. Afrika’nın gelişmekte olan ülkelerinde ise sorun te- darik zinciriyle alakalı. Örneğin Kenya’da bir mango üreticisi Kasım - Mart ayları arasında hasat yapıyor. Bu aylarda her yerde mango bulmak mümkün olu- yor. Arz bu kadar artınca da çiftçiler çok düşük fiyat- lardan hasatlarını satıyor. Bazı çiftçiler ağaçlardaki olgunlaşmış mangolarını toplamıyorlar bile. Jane, “Bazı çiftçilerle gidip konuş- tuğunuzda size yetiştirdiği mangoların yüzde 80’inin hasadını yapmadığını söylüyor. Bir yıllık mahsulün yüzde 80’ini çürümeye bırakıyorlar” diyor. Bu sorunu aşmak için Kenya gibi ülkelerdeki çift- çilerin soğuk depolara ihtiyacı var. Ancak bu çiftçile- rin köylerine henüz elektrik dahi ulaşmış değil. Jane Ambuko ve ekibi, alternatif teknolojilerle çiftçilere yardımcı olmaya çalışıyor. Geliştirdikleri bir yöntem ıslak kömür çevrili soğut- ma odaları. Kömürün üzerindeki su buharlaştıkça havadaki enerjiyi emiyor ve odadaki ısıyı düşürüyor. Jane Ambuko, çiftçilerin bir araya gelerek kömürle soğutma depolarını birlikte oluşturmalarını sağladık- larını anlatıyor. Birleşmiş Milletler’in hedefi küresel gıda israfını 2030’a kadar yarı yarıya azaltmak. Eğer bu hedef yakalanırsa artan nüfusun gıda ihtiyaçlarını karşıla- mada önemli bir adım atılmış olacak. Jane Ambuko mevcut çabaların mahsul verimini artırmaya odaklan- dığını, ancak israfın da önlenmesinin hayati olduğu- nu vurguluyor: “Evet üretim denklemin bir parçası. Ama ürettiğinin yüzde 30’u israf oluyorsa altı delik bir kovayı doldurmaya uğraşıyorsunuz demektir.” Doğayı ‘geliştirmek’ Bilim insanlarının üzerinde çalıştığı bir diğer alan ise bitkilerin genetiği. ABD’nin Illinois Üniversitesi’nden Amanda Canavagh ve ekibi bitkilerin milyonlarca yıl- dır mükemmelleştirdiği bir süreci inceliyor: Fotosen- tez. Amanda, fotosentezi ‘gezegenimizdeki en güzel biyolojik süreçlerden birisi’ olarak tanımlıyor: “Cam-